سه مورد از وظیفه ی مداحان
نوحه هایی که باید مسیر را نشان بدهند
توسل
وظیفه اصلی یک مداح، ایجاد ارتباط قلبی بین عالم ملک با عالم ملکوت یا عالم طبیعت با عالم تجرد است، که در رأس آن پیوند محبت آمیز و ایجاد عُلقه بین انسان های خاکی با انسانهای آسمانی( ائمه معصومین علیهم السلام ) است. مهم ترین ابزار این کار، برانگیختن احساسات درونی و عواطف خفته انسانهایی است که مداح با انتخاب اشعار مناسب، زیبایی صدا و آهنگ حزین میتواند این احساسات و عواطف خفته را بیدار کرده، کام تشنه آنان را از شراب معرفتی که با توسل حاصل می شود، سیراب کند. اگر این توسل به زیبایی تجلی کند و به منصه ظهور برسد، عامل توبه، دوری از گناه بیداری دل و سیرالی الله می شود. مقام معظم رهبری می فرمایند:
مداحان بحمد الله میان مردم میروند و وسیله توسل مردم را فراهم میکنند و سفره برکت اهل بیت ها را می گسترانند. این یک فرصتی است برای کشور ما برادران مسلمان ما در کشورهای دیگر خیلی از فرصتهای ما را ندارند؛ یکی اش همین است. این سلسله و رشته و جریان و شبکه توسل به اهل بیت و محبت اهل بیت و برانگیختن عواطف خیلی فرصت مهمی است.» )
معرفت افزایی
آنچه را که شاعرانی مثل فرزدق(۲) ، سید حمیری(۳) و… را ارج نهاده و به اشعار آنان زیبایی و طراوت بخشیده، اشعاری است که در معرفت افزایی مردم نقش به سزایی
داشته است. در مدح اهل بیت باید اشعاری انتخاب شود که بر معرفت مستمعین بیافزاید. حال این معرفت افزایی میتواند بیان نکات اخلاقی و تربیتی باشد – که در زندگی مردم کاربرد عملی دارد – و یا مناقبی ذکر شود که پیوند قلبی مؤمنین با ائمه اطهار را بیشتر کند. لازمه این کار، استفاده از داستانهای مستند و روایات صحیحی است که از هرگونه خرافه گویی به دور و از انتساب نادرست به ائمه اطهار یا منزه باشد.
مقام معظم رهبری می فرمایند:
«آنچه شما دارید بیان میکنید، باید آموزنده باشد… ولو لفظ هم لفظ خوبی باشد، راجع به حضرت زهرا علیها هم باشد؛ اما چیزهایی باشد که مستمع هیچ استفاده ای از او نمیتواند بکند؛ نه معرفتش نسبت به آن بزرگوار بیشتر میشود نه از مقامات توحیدی او چیزی میفهمد نه از مجاهدت او چیزی میفهمد نه از رفتار و سجیه آن بزرگوار که درس است، چیزی
می فهمد، اشکال خواهد داشت.(۴)
متناسب با نیاز روز
هر جامعه ای متناسب با زمان خویش؛ اعم از زمان جنگ یا صلح کاستیهای معنوی دارد که مداحان و ذاکران با تشخيص خوب و درک نیاز آن زمان، به خوبی میتوانند با هنر مداحی نقش آفرینی کرده جامعه را به سمت مقصد رهنمون سازند. امروزه جنگ نظامی در پیش نداریم؛ اما جنگ فرهنگی
که تنزل دادن اخلاقیات و حرکت دادن جوانان به سوی پوچگرایی است – در جامعه امروزی در حال رونق گرفتن است، بنابراین مداحان با درک این نیاز، نکات اخلاقی و تربیتی را در اشعار خویش گنجانده و جامعه را به سمت کمالات سوق دهند و رسالت دینی تبلیغی خویش را به خوبی اعمال کنند
مقام معظم رهبری می فرمایند:
«فرض کنیم در دوران جنگ تحمیلی که کشور نیاز داشت به يك حماسۀ پرشور عملی و جهاد در میدان جوانها هم آماده بودند پدر و مادرها هم آماده بودند، يك نفری برود در مجالس و محافل خود، شعر هم بخواند خوب هم اجرا کند، منتهی اشاره ای به این نیاز وقت نکند؛ این ضایع کردن فرصت است. آن روز مداح ها نقشهای خیلی خوبی آفریدند. در این جبهه کارهایی که مداحهای ما کردند، اثری که آنها در اعماق جان رزمندگان ما گذاشتند، کم نظیر
است.» (۵)
«شعرهایی است که در دوره انقلاب؛ دوره اوج نهضت در سال ٥٦ و ٥٧ ، در محرم دسته جات سینه زنی، بهابتکار خودِ مداحان خودِ مرثیه سرایان خود را نشان داد. دسته سینه زنی توی ،بازار، توی خیابان سینه می زد نوحه میخواند؛ لیکن هر کسی میشنید، می فهمید که امروز باید چه کار کند؛ امروز باید در کدام جهت حرکت کند.» (۶)به جامعه نگاه کنید ببینید جامعه به چه چیزی احتیاج دارد؟ شما میدانید مردم به چه چیزی احتیاج دارند امروز مردم به دین، به اخلاق ، به ایمان راسخ به ،بصیرت به شناخت دنیا، به شناخت
آخرت احتیاج دارند؛ همه ما احتیاج داریم.» (۷)
۱. سخنان آیت الله خامنه ای در دیدار با مداحان ۱۳۹۲/۲/۱۱
٢. بحار الانوار، ج ٤٦، ص ١٢٧.
۳. امام شناسی، سید محمد حسین طهرانی، ج ۱، ص ١٧٤.
۴. همان۱۳۸۶/۴/۱۴ .
۵. همان، ۱۳۹۲/۲/۱۱.
۶. همان، ١٣٨٧/٤/۱٤.
۷. همان، ۱۳۹۱/۲/۲۳.
منبع : مداحی و سوگواری / مجتبی خواجه وند عابدینی
