احکام روضه خوانی چرا مهم است ؟ علل انحراف در عزاداری چیست ؟
نظرشهید مطهری درباره ی ماجرای ازدواج حضرت قاسم+معرفی چند مقتل معتبر+نهی از تحریف در روضه ها
اهمیت احکام روضه خوانی و علل ایجاد انحراف در عذاداری ها
عزاداری اهل بیت به مرور زمان دستخوش تحریفات و تغییراتی شده است که ریشه آن، ندانستن احکام عزاداری و در مواردی دستهای پنهان دشمنان بوده تا مسلمانان را از هدفی که به واسطهاحیای سنت عزاداری به دست می آورند، دور کرده و با ایجاد خرافات و تحریف متون اسلامی جامعه را منحرف کنند و لازمه اش در جهل نگهداشتن مسلمانان و اکتفا کردن به مسائلی کم اهمیت که دانستن و ندانستن آن تأثیری در رشد و کمال انسان ندارد – است. ما در این بخش به آسیبهای مداحی ، اعم از اجتماعی محتوایی و شکلی که عزاداری های ما را تحت تأثیر قرار داده پرداخته ایم.
به امید آنکه دیگر شاهد این گونه آسیب ها در مداحی نباشیم.استفاده از مقاتل غیر معتبربعضی از مداحان با نقل مطالب جديد وضعيف، مستمع بیشتری را به خود جذب میکنند تا از آناناشک بیشتری بگیرند، در حالی که نقل این گونه مطالب و استناد آن به معصوم از بزرگ ترین گناهانو سبب ضعف مداح به شمار می آید.خطر بزرگ، تحریف تاریخ اهل بیت است که در قرون متمادی دشمنان خارجی دین سعی در آن داشته اند. این مسئله متأسفانه امروزه توسط عوامل داخلی انجام می شود. اگر به نقل معتبر توجه کامل نشود و هر کسی به نقل غیر معتبر و خودساخته اکتفا کند، تحریف تاریخ در نسل بعدی دو چندان خواهد شد.
امام باقر به شخص شامی فرمود: وای بر تو! نباید درباره ما چیزی بگویی که ما درباره خودمان نگفته ایم ؛ چرا که از تو باز پرسی می شود، پس اگر صادق باشی، ما تورا تصدیق میکنیم و اگر دروغگو باشی، ما تو را تکذیب میکنیم.(۱) اما متأسفانه اگر مطالب جعلی روضه ها و مداحی ها را جمع آوری کنیم به تعبیر شهید مطهری ، شاید چند جلد کتاب پانصد صفحه ای بشود.(۲)
«انتخاب اینکه شما با یک کلمه دروغ، مجلسی را سر تا پا اشک و داد و فریاد کنید یا اینکه مقتل را راست و مستند بخوانید و حتی اگر یک قطره اشک از چشم کسی نریزد و شما صرفًا به وظیفه تان عمل کرده باشید، امتحانی است بسیار بزرگ آشنا نبودن مداح با تاریخ و مقاتل معتبر و مشهور،
باعث می شود که در خواندن روضه به ذکر وقایع مجعول و بی پایه پناه ببرد و بسیاری از اوقات به بهانه «زبان حال گفتن چیزهایی بگوید که موجب وهن و کسر شأن حضرات ائمه اعلام شود.(۳)
مقام معظم رهبری می فرمایند:
«در مرثیه خوانی بایستی به صدق واقعه پایبند بود. درست است که شما میخواهید مستمع خودتان را بگریانید؛ اما این گریاندن را به وسیله هنرنمایی در کیفیت بیان واقعه تأمین کنید، نه در ذکر واقعه ای که اصل ندارد. ما در گذشته ها سراغ داشتیم – ان شاء الله حالا آن جور نیست – که بعضی ها
في المجلس يك چيزی را جعل میکردند. نکته ای همان جا به ذهنش میآمد میدید خوب است،
موقعیت خوب است همان جا میگفت و از مردم اشک میگرفت ! این درست نیست. اشک گرفتن از مردم که هدف نیست. هدف آمیختن این دل اشك آلود – كه اشك را به چشم میرساند و چشم را اشکبار میکند – به معارف زلال است؛ البته با هنرنمایی(۴)
بر مداح لازم است که کتب مقاتل را به خوبی بشناسد تا روضه های انتخاب شده از مقاتل غیر معتبره نباشد. علاوه بر آنکه شایسته نیست روضه هایی که از یک مداح نقل شده، سند روضه مداح دیگر شود، به گونه ای که بدون مراجعه به مقاتل معتبره، به نقل روضههای بعضی مداحان دیگر اکتفا
کند، در غیر این صورت جعل بعضی از روضه های ساختگی و انتساب آن به امام یا مصداق بدعت بوده و از گناهان بزرگ شمرده می شود. (۵)
عروسی گرفتن حضرت قاسم در روضه ها ، یک بدعت است .
عروسی گرفتن حضرت قاسم در کربلا، نمونه ای از همین بدعتهاست. شهید مطهری در این باره می فرماید: «در همان گرماگرم روز عاشورا – که میدانیم مجال نماز خواندن هم نبود و امام نماز خوف خواند – امام فرمود: حجله عروسی راه بیاندازید، من می خواهم عروسی قاسم را با یکی از دخترهایم، لااقل شبیهش هم شده در اینجا ببینم. یکی از چیزهایی که از تعزیه خوانهای قدیم ما هرگز جدا نمی شد عروسی قاسم بود در صورتی که این قضیه در هیچ کتابی از کتابهای تاریخی معتبر وجود ندارد(۶)
این نکته بسیار مهم است که اگر روضه های ساختگی منتسب به امام در ماه رمضان خوانده شود، به علت دروغ بودن، علاوه بر بطلان روزه، سبب کفاره نیز می شود.(۷) استاد پیشوایی(۸) تاریخ دان و آسیب شناس مقاتل تاریخی برای مصون ماندن از نقل مقاتل ضعیف، در یک قاعده کلی بیان کرد:
کتابهای مقتل و روضه خوانی که بعد از قرن هشتم نوشته شده باشد؛ چه به عربی و چه به فارسی، مستقلاً اعتبار ندارند باید دید که از کجا گرفته اند. مأخذش را باید دید. اگر مأخذش را ذکر نکردند، و مطلبی نقل کردند که در منابع و تاریخ های پیش از قرن هشتم، مخصوصًا پیش از قرن پنجم وجود ندارد، نمیشود آن را قبول کرد.(۹)
بنابراین مداحان در نقل خبر و استناد آن به معصوم یا به کتب معتبره اکتفا کنند یا از یک عالم حدیث شناس و تاریخ دان مشورت بگیرند. علاوه بر آنکه نهی مردم و بانیان مجلس عزا از نقل مطالب ساختگی توسط مداح بسیار تأثیرگذار است و به تعبیر شهید مطهری :
«مسئولیت بزرگ مردم در اینجا نهی از منکر است. وقتی که میفهمید و میدانید که دروغ است، نباید در آن مجلس بنشینید حرام است؛ بلکه باید مبارزه کنید.»(۱۰)
مدیران هیئت نیز وظیفه دارند که اگر مداح به روضه های کذب اعتماد میکند باید با تذکر و عدم دعوت وی در مجالس دیگر مصداق عملی نهی از منکر را در جامعه اعمال کنند مقاتل متعددی نوشته شده است که بعضی بی اعتبار بوده و از استحکام علمی و اعتبار کافی برخوردار
نیستند.
برخی از مقاتل قوی و ضعیف
برای تسهیل امر چند مورد از مقاتل قوی و ضعیف را در این قسمت نام می بریم. . مقتلهایی که ترجمه فارسی هم دارند و مورد توجه علما و بزرگان دین است. مقاتل قوی عبارتند از:
- الارشاد شیخ مفید ؛ ترجمه رسولی محلاتی
- لهوف سید بن طاوس؛ ترجمه فهری
- شهادت نامه امام حسین انتشارات دار الحديث
- تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهدا ، به همت گروهی از تاریخ پژوهان تحت نظر حجت الاسلام و المسلمین مهدی پیشوایی
